Zed — Trình soạn thảo Rust thay thế VS Code, hiệu năng và phản hồi tức thời

Zed là lựa chọn mới nổi trong thế giới trình soạn thảo mã nguồn, được xây dựng bằng Rust và tối ưu cho hiệu năng. Nếu bạn từng cảm thấy VS Code ngày càng nặng nề, tiêu thụ nhiều tài nguyên và làm gián đoạn nhịp lập trình, bài viết này tóm tắt chi tiết lý do Zed đáng cân nhắc dựa trên trải nghiệm chuyển đổi thực tế, tập trung vào hiệu năng, tùy biến, tích hợp AI và hợp tác thời gian thực.

Cảm giác “native” và hiệu năng thực tế

Zed không chạy trên Electron — điểm khác biệt cơ bản so với VS Code. Việc viết bằng Rust và tận dụng GPU để render giao diện giúp giảm overhead của lớp web, dẫn tới độ trễ khi gõ gần như không đáng kể ngay cả trên file lớn.

• Kiến trúc: lõi Rust (hiệu năng, an toàn bộ nhớ) + rendering qua GPU → giảm công việc CPU cho giao diện.
• Trải nghiệm gõ: không thấy delay giữa phím bấm và ký tự hiện lên màn hình, hỗ trợ duy trì “flow” khi code.
• Tác động tài nguyên: trong trải nghiệm chuyển đổi, quạt tản nhiệt laptop giảm tốc gần như ngay lập tức khi đóng VS Code và mở Zed.

Giao diện mặc định của Zed thiết kế tối giản, ít phụ kiện rối mắt so với một VS Code “full-extension”. Điều này giảm nhu cầu cài đặt theme và icon pack chỉ để đạt cảm giác đẹp — thay vào đó ưu tiên tốc độ và rõ ràng.

Giao diện khởi động Zed, startup screen hiển thị giao diện sạch và tối giản

Tùy biến và chuyển mạch từ VS Code

Zed cung cấp khả năng tùy biến sâu tương tự VS Code nhưng trong mô hình native:

• Settings > Appearance cho phép điều chỉnh giao diện, spacing, font rendering và theme.
• Keymap: có thể thiết lập base keymap giống VS Code để tái sử dụng phím tắt đã quen.
• Modal editing: Vim mode tích hợp sẵn, hoạt động nhanh nhờ là tính năng native, không phải extension.

Mặc dù hệ sinh thái extension của Zed chưa phong phú bằng VS Code, nhiều tính năng mà VS Code cần extension mới có (ví dụ git nhanh, collaborative editing) đã là built-in trong Zed. Kết quả là số extension cần cài giảm, và những extension có sẵn thường được kiểm duyệt chất lượng cao.

LSP và cấu trúc ngôn ngữ

Zed hỗ trợ LSP (Language Server Protocol) để cung cấp intelligence cho nhiều ngôn ngữ mà không phải cài đặt từng plugin riêng lẻ. LSP trong Zed được tối ưu sao cho không mang thêm “bloat” — tức là nhận diện symbol, hoàn thành code, diagnostics hoạt động hiệu quả mà không kéo theo hàng tá extension.

Tích hợp AI một cách liền lạc

Zed tích hợp AI ở mức nền tảng hơn là một extension tách rời như GitHub Copilot trong VS Code. Một số điểm kỹ thuật đã thấy:

• Agentic editing: cho phép ủy nhiệm các tác vụ phức tạp cho agent — tương tác theo chuỗi hành động thay vì chỉ dự đoán ký tự tiếp theo.
• Text prediction nâng cao: hiển thị cả khối code sắp viết, hỗ trợ hoàn thành đoạn lớn thay vì gợi ý từng phần nhỏ.
• Chọn một đoạn code và nhờ AI thực hiện thao tác nhỏ (refactor, tách hàm, bổ sung comment) — thao tác này nằm ngay trong workflow chứ không là bổ sung rời.

Ngoài AI, Zed còn có các công cụ: outline view, manipulation dòng/khối, preview Markdown, script tùy chỉnh cho thao tác lặp, tất cả đều nhắm đến tối ưu năng suất mà không phải chồng mở rộng.

Hợp tác thời gian thực: native và nhanh

Tính năng collaboration của Zed là một trong những điểm gây ấn tượng mạnh:

• Chia sẻ workspace qua command palette — đồng đội nhận link và vào ngay, con trỏ di chuyển tức thời.
• Vì lõi editor nhẹ và nhanh, phiên họp chia sẻ gần như không có lag ngay cả khi cùng thao tác trên file lớn.
• Zed là mã nguồn mở — mọi người có thể kiểm tra source trên GitHub, tăng độ minh bạch và an toàn.

Collaborative editing trong Zed: chia sẻ workspace, con trỏ đồng bộ thời gian thực

Nhận xét tổng quan và kết luận

Việc chuyển từ VS Code sang Zed đòi hỏi làm quen lại một số phím tắt và chấp nhận hệ sinh thái extension chưa phong phú, nhưng lợi ích về hiệu năng, phản hồi tức thời, tích hợp AI native và collaboration là những điểm mạnh rõ rệt. Nếu bạn ưu tiên môi trường lập trình nhanh, gọn và tập trung vào tốc độ hơn số lượng chức năng, Zed là lựa chọn đáng thử.

Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn sau khi thử Zed hoặc đặt câu hỏi về cách chuyển keymap/Vim mode để tối ưu workflow — và đừng quên thử nghiệm các tính năng AI agent ngay trong dự án tiếp theo của bạn!