Cộng đồng game thủ Việt Nam thường hoài niệm về những tựa game bản quyền (licensed games) thời kỳ đầu của các thế hệ console cũ, những trò chơi thường có chi phí phát triển thấp và ra mắt để ăn theo các bộ phim hoặc chương trình truyền hình đình đám. Một số trong đó là thảm họa thực sự, như Superman 64, Terminator Salvation, hay tựa game E.T. trên Atari nổi tiếng. Tuy nhiên, cũng có những cái tên lừng lẫy như GoldenEye của Rare, không chỉ được coi là một game ăn theo xuất sắc mà còn là một tựa game vĩ đại đã thay đổi hoàn toàn ngành công nghiệp game.
Ngày nay, chúng ta hiếm khi thấy những tựa game chuyển thể trực tiếp từ phim ảnh với quy mô nhỏ như vậy, nhưng điều đó không có nghĩa là người hâm mộ không khao khát chúng. Thực tế, game bản quyền chưa bao giờ biến mất. Khi game thủ nói “chúng đã biến mất”, họ thường chỉ đề cập đến những tựa game kinh phí thấp, ra mắt vội vã, lấy cảm hứng trực tiếp từ phim ảnh mới ra rạp. Ngược lại, nếu xét về quy mô và tầm ảnh hưởng, các sản phẩm sử dụng bản quyền trí tuệ (IP) đã hoàn toàn chiếm lĩnh thế giới game.
Game Bản Quyền: Xu Hướng Thống Trị Kỷ Nguyên Hiện Đại
Vũ trụ điện ảnh Marvel (MCU) – chuỗi franchise điện ảnh lớn nhất thế giới – đang len lỏi vào mọi ngóc ngách của ngành game. Mặc dù Marvel Rivals nghiêng về nguyên tác truyện tranh hơn là ảnh hưởng trực tiếp từ phim, nhưng không thể phủ nhận giá trị của IP Marvel hiện tại có được phần lớn nhờ vào sự thống trị của MCU trên màn ảnh rộng suốt một thập kỷ qua. Cùng với Marvel Rivals, chúng ta có Marvel’s Avengers (nay đã ngừng phát triển), Spider-Man, Guardians of the Galaxy, Midnight Suns, và hàng loạt dự án sắp ra mắt như Blade, Wolverine, Marvel 1943: Rise of Hydra, thậm chí cả một game Iron Man mới – khác hoàn toàn với tựa game chuyển thể từ bộ phim Iron Man đầu tiên. Đó là chưa kể đến các game di động phổ biến như Marvel Snap và Marvel Mystic Mayhem.
Wolverine trong Marvel Rivals với thẻ bảo vệ thứ hạng, minh họa sự hiện diện mạnh mẽ của các IP Marvel trong game đối kháng.
DC cũng không kém cạnh với vô số sản phẩm. Loạt game Batman Arkham của Rocksteady đã trở thành huyền thoại, nhưng chúng ta còn có hai series Batman Telltale, Gotham Knights, Suicide Squad: Kill the Justice League, và Injustice. Thậm chí, Warner Bros. còn đang tiếp tục tuyển dụng cho một tựa game live-service dựa trên IP DC khác một cách khó hiểu, có lẽ bởi các tập đoàn lớn hiếm khi học được từ những sai lầm trong quá khứ.
Có thể một số game thủ sẽ tranh cãi rằng các franchise truyện tranh không thực sự là “game ăn theo” phim ảnh. Dù đúng là truyện tranh có ảnh hưởng nhiều hơn đến các tựa game này, nhưng không thể phủ nhận rằng nếu không có sự xuất hiện của Margot Robbie trong vai Harley Quinn trong phim, không ai sẽ quan tâm nhiều đến Suicide Squad đến vậy. Và tất nhiên, The Walking Dead cũng là truyện tranh, nhưng sức ảnh hưởng của phim ảnh là không thể chối cãi.
Trên thực tế, chúng ta còn chứng kiến sự trở lại của một tựa game Friday the 13th rất được yêu thích và một phiên bản mới đang được phát triển. Hàng loạt game Harry Potter đã ra đời. IO Interactive đang phát triển một game James Bond (007). Vô số game Star Wars, Lord of the Rings, South Park, Mad Max, và Avatar: Frontiers of Pandora đều là những sản phẩm dựa trên IP lớn. Ngay cả Bithell Games cũng đã phát hành hai game Tron và một game John Wick. Đừng quên Alien Isolation và Rebel Moon. Thậm chí, một tựa game Barbarian cũng đã được công bố, dù Barbarian chỉ là một bộ phim đơn lẻ, chưa phải franchise.
Franchise Hóa: Khi Mọi Tựa Game Đều Là Sản Phẩm Bản Quyền
Danh sách đồ sộ nhưng vẫn chưa đầy đủ này nhằm chứng minh rằng game bản quyền không những không biến mất mà còn đang thống trị ngành game. Trong thập kỷ qua, chi phí phát triển game đã tăng vọt và các công ty ngày càng e ngại rủi ro. Việc dựa vào các IP phổ biến – từ phim ảnh, chương trình truyền hình, và cả truyện tranh – là một cách chắc chắn để đảm bảo ít nhất thu hút được sự chú ý từ lượng fan sẵn có.
Biểu tượng Wonder Woman của DC Comics, một trong những IP lớn liên quan đến dự án game đã bị hủy bỏ do chi phí bản quyền khổng lồ.
Tuy nhiên, chính tư duy này cũng đang dẫn đến việc đóng cửa các studio và hủy bỏ hàng loạt dự án game. Phí bản quyền là một khoản chi phí khổng lồ. Theo báo cáo của Bloomberg, vụ rò rỉ dữ liệu của Insomniac vào năm 2023 đã tiết lộ rằng “cam kết cấp phép giữa Insomniac và Marvel lên tới 621 triệu USD để phát triển và tiếp thị các game X-Men đến năm 2035″, bao gồm cả game Wolverine và Spider-Man 3. Với những benchmark tài chính cao ngất ngưởng như vậy, không khó hiểu tại sao các studio được cho là không đáp ứng được lại bị hủy dự án và đóng cửa sau nhiều năm phát triển, như trường hợp của game Black Panther của Cliffhanger Games và game Wonder Woman của Monolith.
Cấp phép bản quyền không chỉ hiện diện mà còn là một mô hình kinh doanh phổ biến đến mức đáng kinh ngạc. Mặc dù nhiều game thủ đã mệt mỏi với các bản remake, reboot, và cùng một IP lặp đi lặp lại, tình hình vẫn chưa có dấu hiệu cải thiện. Mọi thứ đều là một franchise hoặc đang nỗ lực trở thành một franchise, và do đó, mọi tựa game đều là sản phẩm ăn theo. Liệu điều này có bền vững? Chắc chắn là không, nhưng các nhà phát hành lớn quá sợ hãi để tạo ra bất cứ điều gì nguyên bản vì lo ngại thất bại. Giờ đây, có lẽ chúng ta đã hiểu hơn về nỗi hoài niệm với những game bản quyền của ngày xưa – ít nhất, sự thất bại của chúng không dẫn đến phá sản cả một studio.
Hãy chia sẻ ý kiến của bạn về xu hướng game bản quyền hiện nay và những tác động của nó đến ngành game Việt Nam nhé!
